به اعتقاد بسیاری، محسن رفیق‌دوست یکی از چهرههای شاخص در تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که نمی‌شود نقش او را در سازماندهی فعالیت‌های هشت سال دفاع مقدس نادیده گرفت. او به این دلیل که پایه‌گذار سپاه پاسداران است و بعد از آن مسئول تدارکات جنگ بوده، به عنوان یکی از شخصیت‌های مهم در این ایام محسوب می شود. مهم ترین فعالیت رفیق‌دوست به زمانی بازمی‌گردد که به عنوان مسئول تدارکات سپاه در طی جنگ تحمیلی خدمت کرده است. مجموع خاطرات محسن رفیق‌دوست از این ایام در کتاب «برای تاریخ می‌گویم» بازگو شده که این اثر تاریخی حاوی نکات قابل تامل بسیاری در مورد رویدادهای سرنوشت ساز دهه اول انقلاب اسلامی به ویژه سال‌های دفاع مقدس است.
این کتاب به کوشش سعید علامیان، نویسنده و روزنامه‌نگار نام آشنا در حوزه فرهنگ پایداری تدوین و منتشر شده که سابقه و مهارت نوشتاری و روزنامه‌نگاری وی بر شکل گیری اثر حاضر کمک شایانی کرده است. اطلاعات موجود در خصوص شکل‌گیری کتاب «برای تاریخ می‌گویم» نشان می‌دهد علامیان نگارش این خاطرات را از سال 87 آغاز کرده و ساختار کتاب بر اساس پرسش‌هایی است که نویسنده از رفیق‌دوست پرسیده و این سؤالات بر اساس توالی زمانی انتخاب شده است.
انتخاب قالب پرسش و پاسخ برای تدوین کتابی چنین جامع از ویژگی‌های اثر حاضر است که در بین کتاب‌های خاطره که در سال‌های اخیر منتشر شده کمتر دیده می‌شود. بنابر این، سبک جدیدی از نگارش به شیوه مصاحبه در این کتاب اجرا شده که همین رویکرد باعث شده روند ماجراها از حالت چالشی متناسب با مضمون کتاب برخوردار باشد. این در حالی است که اکنون بسیاری از کتاب‌های خاطره که توسط نویسندگان و بر اساس خاطرات چهرههای شاخص در حوزه‌های گوناگون جمع‌آوری و تدوین می‌شود، به شکل یکنواختی ارائه می‌شود که نقش مصاحبه کننده آن چندان چشمگیر نیست و به عبارت دیگر، همه چیز در اختیار راوی خاطرات است و او هم معمولا آن طور که خودش دوست دارد خاطراتش را بیان می کند.
این روند در کتاب «برای تاریخ می‌گویم»، تغییر کرده و جنبه چالشی روند ماجراها به خوبی مشهود است. ناگفته‌های زیادی در این اثر بازگو شده و همچنین بسیاری از پرسش‌هایی که در آن زمان وجود داشته و تاکنون حل نشده است، در گفت‌وگو با رفیق‌دوست مطرح و او هم به این پرسش‌ها پاسخ گفته است.
راوی در مقدمه این اثر به چگونگی جمع‌آوری و نگارش خاطرات اشاره کرده و گفته است: «سه سال پیش، فرمانده محترم کل سپاه، سردار سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری، یعنی همان عزیز جعفری خودمان، طی نامه‌ای که از سوی سردار فتح‌الله جعفری فرستاده بودند، از بنده خواستند که خاطرات و محفوظات خودم را از دوران دفاع مقدس بیان کنم. کار مصاحبه و تدوین خاطرات بر عهده برادری محترم و خبره، آقای سعید علامیان، بود. کتاب حاضر نتیجه 21 جلسه (48 ساعت) گفت‌وگوی حقیر با ایشان است. راوی همچنین یاد آوری کرده است، متأسفانه، امروز، پس از گذشت 22 سال از پایان جنگ، که این‌جانب در آستانه هفتادسالگی‌ام، مرور انبوه خاطرات دفاع مقدس، که هر روز و هر ساعتش داستانی و حکایتی است، کار راحتی نیست، اما با استناد بر نوشته‌ها و مصاحبه‌هایی که در جراید و گفتار دیگر برادران آمده و آقای علامیان هم در طول مصاحبه‌شان بدان‌ها اشاره کرده‌اند، مبنا را بر این گذاشتم که آنچه می‌دانمْ بگویم و آنچه نمی‌دانمْ بگویم نمی‌دانم و آنچه می‌دانم و نباید بگویمْ بگویم نمی‌گویم. از خداوند خواستم مرا یاری دهد تا بتوانم مطالبی را بیان کنم که در تاریخ بماند؛ ما باید تاریخی را که تا قبل از انقلاب اسلامی، سال‌های سال، برای ما نوشتند خودمان بنویسیم و واقعیت‌ها را هم بنویسیم. بسیاری از بزرگان نیز، پس از انقلاب، چنین کردند تا نسل جوان امروز و نسل‌های آینده با حقیقتِ ماجراها آشنا شوند و ارزش کار نسل انقلاب را بهتر ارزیابی نمایند.
کتاب «برای تاریخ می‌گویم» فارغ از پیچیده‌گویی در خاطرات با صراحت به شرح وقایع می‌پردازد و از این منظر خواننده را به حوادث پر تلاطم دهه اول انقلاب نزدیک می‌کند. مسایل زیادی از این کتاب برمی‌آید، به ویژه در رابطه با درک سختی‌‌های مدیریت در بحران‌های گذشته، از این حوادث کم گفته‌اند یا نگفته‌اند. مخاطب با خواندن «برای تاریخ می‌گویم» با این نوع موارد مواجه می‌شود.
یکی از موضوعات مهم که در کتاب «برای تاریخ می‌گویم» روی آن تاکید فراوان شده است، مسئله تامین سلاح رزمندگان در دوران هشت سال دفاع‌مقدس است. صحبت‌های رفیق‌دوست نشان می‌دهد او به خاطر مسئولیتی که در این زمنیه داشته برای تامین تسلیحات رزمندگان در دوران دفاع مقدس از هیچ تلاشی فروگذاری نکرده و در این زمینه موفق عمل کرده است. البته راوی کتاب «برای تاریخ می‌گویم» در این زمینه به ابتکارات نیرو‌های ایرانی هم اشاره می کند که چگونه علی‌رغم همه محدودیت‌هایی که در آن زمان برای تامین تسلیحات رزمندگان اسلام وجود داشت توانسته اند بر این مسئله اساسی در مدیریت جنگ غلبه کنند.
از صحبت‌های قابل توجه راوی در این بخش مربوط می‌شود به فعالیت‌های رفیق‌دوست برای تأمین سلاح مورد نیاز رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس که برای این منظور، وی به کشور لیبی هم مسافرت و با قذافی دیدار می‌کند. در مجموع، حرف‌های محسن رفیق دوست به عنوان راوی کتاب «برای تاریخ می‌گویم» حاوی نکات بسیاری است که به برخی از آنها پیش از این هم توسط راویان دیگر و از زاویه‌ای متفاوت اشاره شده، اما به نکته‌های تازه‌ای هم پیرامون تصمیم‌گیری‌های حساس در زمان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی در این کتاب اشاره شده که قضاوت نهایی درباره آنها به عهده تاریخ است، چرا که این خود تاریخ است که بهترین قاضی و قضاوت کننده رویدادهای تاریخی است. در پایان کتاب هم 41 تصویر از فعالیت‌های رفیق‌دوست در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران گنجانده شده و مولف در شرح آنها بخشی از خاطرات مرتبط را با درج شماره صفحه آنها در کتاب آورده است.
کتاب «برای تاریخ می‌گویم: خاطرات محسن رفیق دوست» به کوشش سعید علامیان در قطع رقعی و 469 صفحه، با شمارگان دو هزار و 500 نسخه و بهای 199 هزار ریال از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است.
منبع : خبرگزاری فارس
درج دیدگاه